In de nacht van 10 op 11 april 1934 verdwenen uit de Joos Vijdkapel van de Gentse Sint-Baafskathedraal twee panelen van het wereldberoemde altaarstuk van het “Lam Gods”.
Dit retabel van de gebroeders Van Eyck behoort tot de topstukken van de Europese kunst.
Het gaat hier om uniek werelderfgoed.
De op 25 november 1934 overleden Wetterse wisselagent Arsene Goedertier werd vrij snel aangewezen als de schuldige van de “diefte”.
Eén van deze panelen (Sint-Jan de Doper) werd na onderhandelingen met de zgn. “afperser”
op 29 mei 1934 teruggegeven.
Maar het tweede paneel “De Rechtvaardige Rechters” blijft tot vandaag spoorloos.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog ging de Duitse “Oberleutnant” Koehn ijverig op zoek naar dit kunstwerk.
Hij voerde als eerste een grondig onderzoek.
Op vrijdag 28 maart 2014, m.a.w. een paar dagen vóór de 80ste verjaardag van de “diefstal”, bracht de VRT een primeur.
REFERENTIES:
Volledige VRT - Journaal 28 maart 2014
http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/programmas/journaal/2.32719
Doorbraak bij grootste kunstroof uit de geschiedenis ?
http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/programmas/journaal/2.32719
Familie is doodsbang om in opspraak te komen
http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/nieuwsinbeeld/1.1923851
De Rechtvaardige Rechters al bijna 80 jaar spoorloos
http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/programmas/journaal/2.32719
Hoe betrouwbaar is de getuige ?
http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/programmas/journaal/2.32719
Integraliteit van de Rechtvaardige Rechters herstellen
http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/programmas/journaal/2.32719
In het journaal maakte onderzoeksjournalist Siel Van der Donckt bekend dat de voormalige grondwetspecialist Robert Senelle (+ 13 febr. 2013) jarenlang (1968-2013) tevergeefs bij een familie had gepleit voor de teruggave van de “Rechtvaardige Rechters”.
Vanaf 2002 werd Professor Senelle in zijn bemiddelingspogingen bijgestaan door Paul De Ridder.
R. Senelle stelde bijzonder veel vertrouwen in deze Doctor in de Middeleeuwse Geschiedenis en Afdelingshoofd bij de Koninklijke Bibliotheek van België.
Koning Boudewijn had grondwetspecialist Senelle naar De Ridder verwezen.
Die historicus stond immers (ook aan het Hof) bekend als de drijvende kracht achter de restau- ratie (1983-1999) van de kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele te Brussel die deze koning steeds omschreef als "ma cathédrale" .
De Ridder had ook grote delen van het archief (12de - 20ste eeuw) van de kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele gered van de ondergang.
Bovendien werden door zijn toedoen unieke 18de eeuwse muziekpartituren van de Brusselse "sanghmeesters" overgebracht naar de “Muziekafdeling” van de Koninklijke Bibliotheek.
Voor zijn jarenlange inzet voor het Brussels cultuurhistorisch patrimonium werd aan De Ridder in 1997 de "ANV-Visserneerlandiaprijs voor Persoonlijke Verdiensten" toegekend.
REFERENTIE:
http://www.paulderidderbrusselfirenze.info/
(met o.m. biografie en bibliografie
Senelle zelf was De Ridder echter in het bijzonder dankbaar omdat hij zijn eigen bibliotheek had weten te bewaren. De grondwetspecialist wou immers ten allen prijzen vermijden dat zijn verzameling na zijn dood verspreid zou raken.
De Brusselse historicus had Senelle een ideale oplossing aangereikt. De Ridder had immers de Hoofdconservator van de Koninklijke Bibliotheek ervan overuigd de rijke privé-verzameling boeken van Prof. Robert Senelle als een apart fonds op te nemen in de Koninklijke Bibliotheek op de Kunstberg.
REFERENTIE:
P. DE RIDDER, Het “Fonds Professor Robert Senelle” in de Koninklijke Bibliotheek van België.
In: Liber Amicorum Prof. Em. Robert Senelle.
Sint-Pieters-Leeuw, 2009, p. 261-267.
In het VRT-journaal van vrijdag 28 maart 2014 bracht Siel Van der Donckt verslag uit van haar jarenlang onderzoek naar de “Rechtvaardige Rechters”.
Paul De Ridder had haar reeds in 2010 op de hoogte gebracht van wat Senelle hem had meegedeeld.
In het VRT-journaal van 28 maart 2014 verklaarde Paul De Ridder dat Robert Senelle jarenlang (1968-2013) gesprekken had gevoerd met verschillende leden van “een familie”.
De Ridder noemde echter op geen enkel moment de naam van de bewuste familie.
Hij verklaarde telkens weer dat hij allerminst op uit was "schuldigen" te zoeken.
De Ridder zocht enkel naar een oplossing.
Precies daarom worden - ook in deze uiteenzetting - er geen namen genoemd.
Wanneer anderen dit wel doen dan worden die namen welbewust en systematisch vervangen door de letters X, Y en Z.
Siel Van der Donckt plaatste in het VRT-journaal van 28 maart 2014 de verklaringen van De Ridder in een ruimere historische context: met name de bankencrisis van de jaren 1930’.
De VRT-onderzoeksjournalist baseerde zich hierbij vooral op de publicaties van Karel Mortier.
Die voormalige hoofdcommissaris van de Gentse politie heeft inderdaad sinds de jaren 1950’ diepgaand onderzoekswerk verricht inzake de “Rechtvaardige Rechters”.
Karel Mortier noemt in zijn diverse publicaties wél expliciet de namen van X en Y.
Ook Marc Reynebeau had op 8 september 2012 in “De Standaard” uitdrukkelijk de namen vermeld van twee voormalige ministers.
Dit gebeurde in een artikel van Reynebeau naar aanleiding van een viering in Gent van “Het Lam Gods”.
Op maandag 10 september 2012 startte immers de grootschalige restauratie van het retabel. Dit ging onder meer gepaard met een “evocatie” en een “museumzoektocht”.
Reynebeau (zelf een Gentenaar) had een aantal vage geruchten opgevangen.
Blijkbaar probeerden een “hoogbejaarde persoon” en “een iets jongere man” het dossier van de “Rechtvaardige Rechters” te deblokkeren.
Daarbij was o.m. contact opgenomen met de bisschop van Gent.
In het artikel in “De Standaard” ontbrak echter cruciale informatie, vooral de namen en de kwalificaties van de twee bemiddelaars.
Inderdaad.
Het is nogal pover wanneer men alleen maar kan verwijzen naar een “hoogbejaarde persoon” en “een iets jongere man”.
Op de koop toe bevatte het relaas van Reynebeau flagrante onjuistheden, meer bepaald inzake wie wat gedaan had en vooral wanneer dit alles was gebeurd.
Kortom: het klassieke verhaal van “de klok en de klepel”.
In zijn gelegenheidsbijdrage (DS, 8 september 2012) besteedde Marc Reynebeau echter opvallend veel aandacht aan de politieke achtergronden.
Hij vermeldde uitdrukkelijk de namen van X en Y en bracht zelfs foto’s van beide toppolitici.
Pas in het VRT-Journaal van vrijdag 28 maart 2014 bracht Siel Van der Donckt niet alleen concrete, maar ook en vooral correcte informatie over de recente pogingen het dossier van de Rechtvaardige Rechters op te lossen.
REFERENTIE :
Volledige nieuwsuitzending 28 maart 2014
http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/programmas/journaal/2.32719
Tijdens het journaal bracht Siel Van der Donckt daarenboven meerdere primeurs.
Zij noemde voor het eerst de namen van de twee mensen die reeds jarenlang in alle stilte en discretie poogden dit dossier op te lossen.
Het ging om twee Brusselaars:
1) de grondwetspecialist Prof. Em. Robert Senelle en
2) Paul De Ridder, Doctor in de Middeleeuwse Geschiedenis en Afdelingshoofd bij de Koninklijke Bibliotheek van België.
Bovendien bracht VRT journalist Siel Van der Donckt op 28 maart 2014 nog een tweede primeur.
Zij liet Monseigneur De Kesel aan het woord. Het gaat hier om een zeer interessant getuigenis.
Inderdaad: De Kesel was ten tijde van de zgn. “diefstal” (1934) van de “Rechtvaardige Rechters” als geestelijke verbonden aan de Sint-Baafskathedraal.
Hij had alles van nabij meegemaakt en was zeer goed op de hoogte.
Het VRT-journaal toonde voor het eerst fragmenten van een interview met Mgr. De Kesel dat reeds in 2000 gemaakt werd door VRT-regisseur Jean Pierre Coppens.
Dit had overigens heel wat moeite gekost omdat niet iedereen er gelukkig mee was dat die geestelijke zou spreken.
Tijdens de VRT nieuwsuitzending van vrijdag 28 maart 2014 kon heel kijkend Vlaanderen echter horen wat deze directe kroongetuige verklaarde.
De Kesel liet er geen twijfel over bestaan dat, reeds onmiddellijk na de verdwijning van de twee panelen op 11 april 1934, onder de clerici van Sint-Baafs zelf (!) openlijk gezegd werd dat X en Y iets te maken hadden met de “diefstal” van de Rechtvaardige Rechters.
De VRT-nieuwsuitzending van 28 maart 2014 bevatte ten slotte nog een derde primeur.
De Gentse bisschop, Mgr. Luc Van Looy, deed een uitdrukkelijke oproep om de “integraliteit” van het (geschonden) kunstwerk te herstellen.
REFERENTIE :
Integraliteit van de Rechtvaardige Rechters herstellen.
http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/programmas/journaal
De bisschop vroeg dat al wie een bijdrage kon leveren tot de terugkeer van de “Rechtvaardige Rechters” thans zijn verantwoordelijkheid zou opnemen.
TERZAKE
Niet alleen het VRT-journaal van vrijdag 28 maart 2014 heeft aandacht besteed aan het verdwenen paneel.
Dit dossier werd ook verder uitgediept in “Terzake” van vrijdag 28 maart 2014.
REFERENTIE :
Waarom werden de Rechtvaardige Rechters gestolen ?
http://cobra.canvas.be/cm/cobra/videozone/rubriek/kunst-videozone/1.1927355
De Ridder: ik wil geen zondenbokken zoeken
http://cobra.canvas.be/cm/cobra/videozone/rubriek/kunst-videozone/1.1927368
Van Looy: Het paneel heeft een liturgische functie
http://cobra.canvas.be/cm/cobra/videozone/rubriek/kunst-videozone/1.1927359
DE ZEVENDE DAG
Ook in “De Zevende Dag” van zondag 30 maart 2014 kwamen de Rechtvaardige Rechters aan bod.
REFERENTIE :
Komt paneel Rechtvaardige Rechters boven water ?
http://cobra.canvas.be/cm/cobra/videozone/rubriek/kunst-videozone/1.1927371
In elk van die uitzendingen gaf Paul De Ridder nadere toelichting.
Hij noemde echter - ook hier ! - nooit namen.
REYERS LAAT
Op maandag 31 maart 2014 bracht “Reyers Laat” een “debat” tussen voormalig Knack-journalist, Rik Van Cauwelaert en Till Holger Borchert.
Borchert is niet alleen doctor in de Kunstgeschiedenis en conservator van het Groeningemuseum te Brugge maar ook direct betrokken bij de huidige restauratie van het Lam Gods.
Kathleen Cools modereerde dit gesprek.
REFERENTIE :
De Ridder zit gevangen in een verhaal dat hij niet meer beheerst.
http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/cultuur%2Ben%2Bmedia/kunsten/1.1926848
In dit debat viel Rik Van Cauwelaert constant uit naar Paul De Ridder.
Die historicus was echter niet aanwezig en kon dan ook niet repliceren.
Hierna zullen de beweringen van Rik Van Cauwelaert aan een kritisch onderzoek onderworpen worden.
ZIE APART ONDERDEEL "REYERS LAAT"
Om de lezer in staat te stellen zich een verantwoord oordeel te vormen, bezorgen wij hem de transcriptie van alle relevante passages uit deze aflevering van “Reyers Laat”.
De heftigheid van de uitvallen van Van Cauwelaert tegen De Ridder (die op geen enkel moment namen had genoemd !) maakte op nogal wat mensen een slechte indruk.
Van Cauwelaert bereikte met zijn uitvallen … net het tegendeel wat hij beoogd had.
Sommige getuigen die al jarenlang gezwegen hadden, waren blijkbaar zo geschokt dat zij contact opnamen met de VRT.
Zij hebben een aantal verklaringen afgelegd die een nieuw licht werpen op deze zaak.
VRT JOURNAAL 24 JUNI 2015
In het VRT-Journaal van woensdag 24 juni 2015 bracht Siel Van der Donckt het getuigenis van Jan Bosselaers, voormalig topman van de Kredietbank.
REFERENTIE:
Getuige vertelt over mislukte teruggave van de Rechtvaardige Rechters.
http://m.deredactie.be/?eid=1.1936759#!/snippet/558ae5f50cf27fbd94e3815e/533bbd8c0cf2405f45840471
http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/nieuws/cultuurenmedia/1.2382397
Van Der Donckt: Dit dossier wordt best opgelost door onderhandelingen.
http://m.deredactie.be/?eid=1.1936759#!/snippet/558ae5f50cf27fbd94e3815e/533bbd8c0cf2405f45840471
http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/programmas/journaal/2.39682
De Rechtvaardige Rechters een overzicht van 1432 tot vandaag.
http://m.deredactie.be/?eid=1.1936759#!/snippet/558ae5f50cf27fbd94e3815e/533bbd8c0cf2405f45840471
Jan Bosselaers was jarenlang lid van het Directiecomité van de Kredietbank.
Hij verklaarde voor de camera van de VRT dat op het einde van de jaren 1980’ aan de Kredietbank gevraagd werd om 20 miljoen BF op tafel te leggen in ruil voor de teruggave van de “Rechtvaardige Rechters”.
De toenmalige CEO van de Kredietbank, de Antwerpse CVP-politicus Jan Huyghebaert, bevestigde in dezelfde VRT-uitzending de grote lijnen van de verklaringen van zijn collega Jan Bosselaers.
De Kredietbank onderhandelde evenwel nooit rechtstreeks met de bezitters van het paneel.
Alles verliep via een advocaat omdat de betrokkenen onbekend wensten te blijven.
De Kredietbank onderzocht dit aanbod zeer grondig.
Er werden zelfs experten aangeduid dit het paneel konden onderzoeken.
De Kredietbank besliste uiteindelijk het geld te betalen.
Maar de familie trok zich in laatste instantie terug ... uit vrees dat heel de zaak zou uitlekken in de pers.
Dit door de VRT uitgezonden getuigenis van bankdirecteur Bosselaers is uitzonderlijk belangrijk.
De verklaring van Directeur Bosselaers bevestigt inderdaad ten volle wat Robert Senelle had toevertrouwd aan Paul De Ridder en aan een uiterst beperkt aantal andere vertrouwelingen.
Uit de door Jan Bosselaers en Jan Huyghebaert onthulde poging tot restitutie blijkt dat het paneel wel degelijk nog steeds bestaat.
Dit kan men trouwens ook afleiden uit het feit dat er in de jaren 1960, 1970 en 1980 en later over onderhandeld werd ( cfr. "De Rechtvaardige Rechters een overzicht van 1432 tot vandaag op de VRT web site)
Dit is wel vervelend voor de zogenaamde "non believers".
Die wuiven het dossier van De Rechtvaardige Rechters - zonder verder onderzoek - weg als een "indianenverhaal".
Robert Senelle verklaarde meermaals aan Paul De Ridder dat sommigen - "om dit potje gedekt te houden" - welbewust het gerucht verspreidden : "de Rechtvaardige Rechters bestaan niet meer".
Wanneer voldoende mensen dit dogma kritiekloos aanvaarden, is het "probleem" immers van de baan.
Er moet immers niet meer gezocht worden...
Het paneel bestaat niet meer !
Professor Senelle was overigens niet mals voor die "non believers".
Die grondwetspecialist beschouwde hen als de spreekwoordelijke "nuttige idioten"...
Niet alleen bankdirecteur Jan Bosselaers heeft gesproken.
Ook Kristiana De Geest besloot (kort vóór haar dood) een jarenlang stilzwijgen te doorbreken.
Zij had destijds meermaals van haar moeder gehoord dat twee priesters uit haar eigen familie in 1934 direct betrokken waren bij het wegnemen van de twee panelen van het Lam Gods.
Het ging om Camille Van Ongeval, kanunnik van Sint-Baafs in Gent en Gustave Van Ongeval, pastoor deken van Wetteren, de parochie van... Arsène Goedertier.
Kristiana De Geest koesterde overigens grote waardering voor die twee geestelijken.
De Van Ongeval’s hadden de twee panelen van Van Eyck weggenomen om het bisdom te dwingen een aantal katholieke spaarders te vergoeden.
Die hadden - op vraag o.m. van priesters - hun spaargeld toevertrouwd aan een katholieke bank.
De bank was echter ten gevolge van onvoorzichtige beleggingen en regelrechte speculaties bankroet gegaan.
De twee gebroeders Van Ongeval wilden door het wegnemen van de panelen de arme mensen vergoeden die hun zuurverdiende spaarcenten waren kwijtgeraakt.
Ook dit getuigenis (afgelegd tijdens het VRT Journaal van vrijdag 3 juli 2015) is zeer belangrijk.
Robert Senelle had immers - bij herhaling ! - aan De Ridder gezegd dat Arsène Goedertier in feite slechts “een figuur van vierde- of vijfde rang” was geweest.
Die Wetterse wisselagent was pas later bij dit dossier betrokken geraakt.
Wel fungeerde hij na zijn plots overlijden in 1934 als de ideale zondenbok.
REFERENTIE :
Getuigenis bevestigt denkpiste over diefstal Rechtvaardige Rechters (Van Ongeval)
http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/nieuws/cultuurenmedia/1.2382397
Nieuwe getuigenissen in dossier Rechtvaardige Rechters
http://m.deredactie.be/?eid=1.1936759#!/snippet/558ae5f50cf27fbd94e3815e/533bbd8c0cf2405f45840471
De VRT-uitzendingen leverden daarnaast nog andere informatie op.
Die vormen thans het voorwerp van verder onderzoek.